Het is niet echt iets nieuws wat we doen, dat is me zo langzamerhand wel duidelijk geworden. Overal schieten urban gardening projekten als paddestoelen uit de grond. Veel mensen die ik spreek blijken zelf ook groenten te kweken. Iedereen raadt me weer andere mensen – kunstenaars of niet – aan die ik ècht moet spreken omdat ze ook met zoiets bezig zijn. Het is dus bepaald niet ‘origineel’, sterker nog, het is zo oud als de wereld dat we bezig zijn met planten in onze nabije omgeving, om van te eten en van te genieten. Waarom zou het dan kunst zijn? Waarom zijn er zoveel ‘kunstenaars’ bezig met dit soort projekten? En als het al overal gebeurt, waarom doen wij daar met dit projekt aan mee? Volgen we niet gewoon slaafs de zoveelste hype, die wel weer over waait als iets anders zich aandient?
Deze week zat ik aan de lange tafel in de hal van de theaterschool te wachten op de begeleider van de solo waar ik mee bezig ben: de Wilde Jacht. Ze was laat, dus ik was in mijn dummie aan het schrijven, piekerend over wat nou de kern is van wat ik wil maken. Naast me zat Pjotr van de huismeesterij, die ik al vaker gesproken heb over de tuin, lunchend de krant te lezen. Hij is stiekem vervent tuinier, en zit vol tips. Zwijgend zaten we een tijdlang naast elkaar, elk verdiept in onze eigen wereld. Op een bepaald moment verbraken we toch de stilte. Pjotr wees me op de talloze kleine musjes die buiten, onder de fietsen achter het enorme raam van de hal, rond aan het scharrelen waren. ‘Zie je? Die vogeltjes zijn nu, midden in de winter, materiaal aan het verzamelen voor hun nesten. Je ziet ze met veel te grote takjes voor hun gewicht, om te proberen er vezels uit los te peuteren voor het nest. En als het vriest dan stoppen ze even en gaan daarna weer verder, net zoals bij ons in de bouw. Prachtig gezicht.’
Laten die kleine vogeltjes nu precies in hetzelfde stadium zitten waar Calle (decor), Marieke (produktie), Jasmin (kostuum/decor) en ik nu inzitten met de zwerftuin. Calle sprokkelt decorafval voor de plantenbakken; Marieke speurt het internet af naar bulkzakken, badkuipen voor regenwater, een kruiwagen; Jasmin en ik hebben net haar oude decor uit een kelder in Utrecht gehaald, waar we een kas van gaan bouwen. Materiaal verzamelen, rondscharrelen, mensen aanspreken; materiaal lospeuteren voor het nestje waar straks onze kindjes in gaan ontkiemen.
Dit is misschien waarom het ‘kunst’ is. Niet omdat het nieuw is, totaal niet, alles is immers hergebruik in nieuwe combinaties. Het is simpelweg ‘kunst’ door de verbanden die we leggen, en omdat we ons kennelijk in zo’n kunstmatige supermarkt-samenleving hebben ingegraven dat werkelijk alles erom schreeuwt om opnieuw de verbinding te leggen met de reële wereld: de natuur. Het is kunst vanwege het kleine gebaar dat Pjotr me geeft, wijzende op de scharrelende vogeltjes: Zie je? Kijk dan. Luister dan. (Niet naar ons, vergeet ons!) Maar open je ogen en oren voor de wereld, & verbaas je. Dat is voor mij een van de kernboodschappen van ‘kunst’.
Misschien is het ook wel een overschat doel: originaliteit. Misschien schuilt de basis van kunst, of verandering zo je wilt, niet in het geniale idee van 1 individu. Het schuilt in de eerste persoon die het idee herkent en zegt: daar geloof ik in. Ik doe mee. We zijn altijd een beetje achterdochtig voor bewegingen, voor de demonstratie, voor de massa, daar komt onze individualiteit tegen in opstand, die gaat zeuren zovan: ja maar, de nuance, is dat nu wel helemaal zo, ik ben eigenlijk heel anders dan die andere mensen, en bovendien heb ik al mijn eigen projekten en al helemaal geen tijd… Dat is misschien waarom er ondanks bizar beleid weinig meer gedemonstreerd wordt, en waarom de media die natuurlijk al helemaal aan de meningitis lijden, steevast cynisch reageren op demonstraties die wel gebeuren: dan wordt het weer eens afgezet tegen de kernwapen-demonstraties in 1981, en dan lijkt het toch weer erg marginaal dat er nu (met wat mazzel!) een paar duizend mensen de straat op gaan. Dat soort cynisme loopt hopelijk op haar laatste benen.
Wij maken een tuin. Omdat we het zat zijn te reageren op symptomen, en omdat het ons zinnig lijkt, en hee: gelukkig maar dat we daar niet alleen in staan. En we doen dit omdat het gewoon heel leuk is natuurlijk.
Kijk dan! Kijk! Vogeltjes! Plantjes!
Uit mededogen met allen die de vorige avond tot in de kleine uurtjes gratis hadden lopen zuipen op het eindfeest, ging PANIEKBLOEI donderdag niet om 12u maar om 14u van start. Tot veel extra opkomst heeft het niet geleid, maar we hebben met een klein doch gemengd gezelschap absoluut plezier gehad, en historische daden verricht natuurlijk. Meer beeldmateriaal volgt nog.
de zwerftuin 